«Ты особенная», «ты не такая, как все» – такими фразами взрослые незаметно манипулируют подростками, вовлекая их в груминг. CityDog.io разобрался, что это такое, как его распознать и почему он опасен, а также поговорил с девушкой, которая столкнулась с этим в детстве.
Важно!
Если вы или ваши близкие столкнулись с грумингом, не бойтесь обращаться за помощью к специалистам и правозащитникам. Груминг – серьезная угроза, способная нанести глубокий вред психике.
– Когда я была в седьмом-восьмом классе, у меня была довольно специфическая тусовка: я была готкой, увлекалась ролевыми играми (не сексуальными!), писала депрессивные рассказы.
Эта история случилась в пору, когда интернет был еще совсем не таким, как сейчас: не было ни соцсетей, ни нормальных поисковиков. Я жила в маленьком городе, и у нас была своя локальная сеть. Обычный интернет мог закончиться, но локальный оставался всегда – это был своего рода закрытый мир «для своих».
Там существовал форум, где сидели вообще все, у кого был этот локальный интернет. Деления на возрастные группы, как сейчас – мол, подростки общаются с подростками, взрослые с взрослыми, – не было. Иногда проводили встречи форума, куда я тоже ходила.
На этих встречах я начала общаться с компанией металлистов. Помню, что благодаря этим «взрослым» друзьям мне с подружкой удавалось проходить в разные закрытые клубы. В нашем городе был один особенно злачный и популярный, и мы, малолетки, проходили туда с помощью наших «взрослых» друзей.
В 13-14 лет это не казалось чем-то странным – ну ведут тебя взрослые в ночной клуб, ну пускают, все же нормально. Тогда не задумываешься, что вокруг происходит всякая дичь. Тебе кажется, что ты особенная, что эта история не про тебя.
Один из той тусовки как-то сказал: «Ты же ролевик? У нас есть крутой мастер, приходи». Так я встретила Носорога.
Ему было 22-23, он выглядел загадочным и взрослым, но не намекал на секс. Он писал мне глубокомысленные сообщения, говорил, что я особенная, что умнее сверстников. Читал мои рассказы, находил в них философию. Сейчас понимаю, какой это бред: 14-летняя девочка пишет, как летает бабочкой над вымершим городом, а он видит в этом глубокий смысл.
Однажды он прислал сообщение, что его «забрали темные силы», но он вернется. Я верила, ждала, не спала ночами. Он исчезал на недели, писал, что я должна оставаться преданной. При этом что конкретно произошло, он не уточнял.
И вот однажды я гуляю по городу и вижу его. Бритая голова, форма защитного цвета. Я замираю. У меня внутри все сжимается. В этот момент у меня складывается два плюс два. Темные силы, которые его забрали, – просто армия.
Две реальности столкнулись: одна – загадочная, фэнтезийная, которую он создавал, другая – обычная, где он обычный парень, призванный в армию.
Что почитать по теме: У Беларусі на 56% вырасла колькасць дзяцей, якія пацярпелі ад педафілаў. Што адбываецца, што рабіць і як выхоўваць у такой сітуацыі – пагутарылі са спецыялісткай
«Мне не хотелось с ним общаться, но казалось, что виновата именно я»
– Интересно, что я не злилась. Я чувствовала вину. Как будто увидела то, чего не должна была видеть. Как будто это моя ошибка – понять правду. Во мне боролись две части. Я все еще хотела верить в волшебство, но чувствовала себя обманутой. Мне не хотелось с ним общаться, но казалось, что виновата именно я. Как все закончилось – не помню. Мозг просто вычеркнул этот момент.
Правда, помню, что я начала отвечать все реже, он тоже. Разочарование было долгим, тяжелым и драматичным. Я писала стихи, гуляла мимо его дома – то избегала его, то специально поднималась на этаж и просто стояла там.
По итогу от того общения остался только листок с его стихами. Я хранила его в кошельке до взрослого возраста. А когда кошелек потерялся, я не жалела о деньгах, а плакала из-за листка. Потому что, несмотря ни на что, для меня это было важной частью моего прошлого.
Я долго восстанавливалась. Насилия не было, но было «запудривание» мозгов, и оно оставило во мне определенный след.
Меня до сих пор поражает, что это вообще нужно объяснять, что взрослому мужчине ненормально дружить с 14-летней девочкой. Он не признавался в любви, но это висело в воздухе. Я была в него влюблена, и он это знал и поддерживал.
Што такое грумінг і чым ён адрозніваецца ад іншых відаў маніпуляцый і гвалту?
– Грумінг – гэта мэтанакіраваны працэс, у якім злачынца выбудоўвае адносіны даверу з дзіцем або падлеткам, каб у далейшым выкарыстаць іх у сваіх інтарэсах. Часта гэта прыводзіць да сексуальнай эксплуатацыі.
Галоўнае адрозненне грумінгу ад іншых формаў маніпуляцый – яго паступовасць і працягласць. Злачынцы не дзейнічаюць імгненна, а крок за крокам ствараюць ілжывае адчуванне блізкасці і бяспекі, каб дзіця не заўважыла небяспекі. Давер становіцца іх галоўным інструментам.
Ахвярай можа стаць любое дзіця, незалежна ад узросту. Але найбольш уразлівыя:
- Дзеці 7–12 гадоў. У гэтым узросце яшчэ не сфармаваліся навыкі крытычнага мыслення, і малыя рэдка падазраюць, што дарослы можа мець дрэнныя намеры.
- Падлеткі 13–17 гадоў. Ім важна быць прынятымі, атрымаць падтрымку, асабліва ў сацыяльных сетках. Гэта робіць іх лёгкай мішэнню для маніпуляцый.
- Дзеці, якія адчуваюць сябе адзінокімі. Калі ў сям’і ёсць праблемы, бракуе ўвагі і цеплыні, падлетак можа несвядома шукаць падтрымкі ў незнаёмца.
Як дзейнічае злачынца?
– Грумер стварае вобраз значнай і блізкай асобы – таго, хто нібыта разумее дзіця, падтрымлівае яго, праяўляе клопат. Гэта можа выглядаць як сапраўднае сяброўства або нават «каханне».
Асаблівасць грумінгу ў тым, што ён часта адбываецца ў анлайн-свеце, што ўскладняе яго выяўленне. Бацькі і педагогі могуць проста не заўважыць небяспеку, бо знешне дзіця не выглядае напалоханым ці прыгнечаным.
Злачынцы, якія займаюцца грумінгам, падбіраюць ключы да дзіцяці праз яго інтарэсы і эмацыйныя патрэбы. Спачатку яны заўсёды падтрымліваюць тэмы, якія цікавыя дзіцяці: гульні, музыка, хобі.
З часам злачынцы ствараюць ілюзію «асаблівага разумення», нібыта толькі яны могуць сапраўды выслухаць і дапамагчы. Часта яны робяць падарункі – гульнявыя бонусы ці рэальныя рэчы, каб у дзіцяці з’явілася пачуццё абавязку перад імі. Таксама яны заахвочваюць да сакрэтнасці і ізалююць дзіця ад сям’і і сяброў, ствараючы адчуванне, што толькі злачынца можа быць сапраўдным сябрам. Паступова размовы пераходзяць на небяспечныя тэмы, што дазваляе нарошчваць ступень даверу.
Гэты працэс наносіць магутную псіхалагічную траўму дзіцяці. Па-першае, дзіця можа пачынаць адчуваць віну і сорам. Злачынцы часта перакладаюць адказнасць на ахвяру, прымушаючы яе думаць, што яна сама вінаватая ў тым, што здарылася.
Акрамя таго, дзіця можа адчуваць страх і разгубленасць. Хоць яно інтуітыўна разумее, што нешта не так, але баіцца расказаць пра гэта дарослым, бо можа сумнявацца ў іх падтрымцы. Гэта можа прывесці да страты даверу да людзей.
Пасля такога вопыту многія дзеці становяцца больш замкнёнымі, перастаюць давяраць новымі знаёмствам і нават адчуваюць няўпэўненасць у адносінах з блізкімі.
Што рабіць, калі дзіця стала ахвярай грумінгу?
– Калі дзіця стала ахвярай грумінгу, важна адразу выказаць падтрымку і разуменне. Без асуджэння слухаць дзіцяці, быць побач і даць яму адчуванне бяспекі. Далей неабходна звярнуцца да спецыяліста, які дапаможа працаваць з траўмамі і будзе суправаджаць дзіця на шляху аднаўлення.
Зварот да праваахоўных органаў таксама з’яўляецца абавязковым, паколькі грумінг – злачынства, і злачынца павінен панесці адказнасць за свае дзеянні. Паралельна з гэтым трэба абмежаваць кантакты з грумерам: змяніць акаўнты, заблакіраваць доступ і абараніць дзіцяці ад магчымых дадатковых кантактаў.
Не менш важна праводзіць з дзіцём размову пра бяспеку ў інтэрнэце і навучыць яго, як пазбягаць падобных сітуацый у будучыні. Гэта трэба рабіць без драматызацыі, але з акцэнтам на асцярожнасць і важнасць абароны сябе ў віртуальным свеце.
А як падысці да размовы з дзіцём на гэту тэму, калі вы як дарослы пабачылі такую перапіску?
– Тут вельмі важна падыходзіць да гэтага з вялікай асцярожнасцю і павагай. Не варта палохаць дзіця або прымушаць яго адчуваць сябе вінаватым. Перш за ўсё вам трэба захаваць спакой. Калі вы заўважылі нешта трывожнае, напрыклад дзіўную перапіску, адрэагуйце спакойна і без злосці. Часам мы злуемся, калі не разумеем сітуацыі, таму рэакцыя павінна быць абдуманай.
Перад тым як пачаць размову з дзіцём, важна дакладна зразумець, што вы ўбачылі і чаму гэта вас трывожыць. Гэта дазволіць вам быць больш упэўненым у сваіх словах. Вельмі важна ўлічваць узрост дзіцяці: калі дзіця маленькае, не выкарыстоўвайце складаных фраз. Ваша задача – звярнуцца да яго разумення.
Пачынаць размову трэба ў камфортнай і бяспечнай абстаноўцы, калі дзіця знаходзіцца ў звыклым месцы, дзе яно адчувае сябе ў бяспецы. Вы таксама павінны быць у адпаведным стане, спакойнымі і ўпэўненымі. Напрыклад, вы можаце сказаць: «Я заўважыў(-ла) перапіску, якая мяне трохі трывожыць. Хачу пагаварыць з табой пра гэта, важна, каб ты адчуваў(-ла) сябе ў бяспецы».
У размове варта пазбягаць абвінавачванняў і жорсткай крытыкі. Не выкарыстоўвайць фразы, якія могуць павысіць адчуванне віны ў дзіцяці, напрыклад: «Як ты магла паверыць гэтаму чалавеку?» Такія словы могуць прымусіць дзіця замкнуцца. Замест гэтага выкарыстоўвайце фразы, якія дапамогуць вам зразумець яго стан, напрыклад: «Ці задумваўся ты калі-небудзь, хто гэты чалавек на самой справе?» або «Часам людзі могуць быць не тымі, кім здаюцца».
Важна таксама паказаць, што вы не асуджаеце яго. Калі дзіця кажа, што лічыла гэтага чалавека сябрам, адкажыце так: «Я разумею, што табе так здаецца, але сапраўдны сябар ніколі не прымусіць цябе рабіць тое, што табе не падабаецца». Гэта дапаможа дзіцяці ўсвядоміць, што яго пачуцці важныя і яго не вінавацяць.
Як вопыт грумінгу адбіваецца на дарослым жыцці?
– Гэта можа прывесці да цяжкасцей з даверам: чалавек становіцца замкнёным, пазбягае блізкіх адносін і адчувае недавер да іншых людзей. У інтымных адносінах можа з’явіцца страх, а таксама страта здольнасці адчуваць сябе бяспечна з партнёрамі.
Ахвяры таксама могуць сутыкнуцца з трывожнымі і дэпрэсіўнымі разладамі, праблемамі з самаацэнкай і пастаянным адчуваннем віны або сораму, якія могуць пераследаваць іх на працягу многіх гадоў. Траўматычныя ўспаміны могуць праявіцца ў выглядзе флэшбэкаў або страху перад сітуацыямі, якія нагадваюць пра грумінг.
Якія метады тэрапіі дапамагаюць перажыць гэта? Што сапраўды працуе і дапамагае аднавіцца?
– Перш за ўсё, варта адзначыць ДПРВ (дэсэнсібілізацыя і перапрацоўка рухамі вачэй). Гэты метад вельмі эфектыўны для працы з траўматычнымі ўспамінамі і дае лепшыя вынікі, калі да яго звяртацца неадкладна пасля таго, як траўма адбылася.
Таксама ёсць некалькі гуманістычных тэрапій, такіх як гештальт-тэрапія і кагнітыўна-паводзінавая тэрапія (КПТ). Гэтыя метады дапамагаюць перапрацаваць траўмы, знізіць адчуванне віны і сораму, а таксама навучыцца лепш разумець свае пачуцці.
Групавая тэрапія таксама з’яўляецца важным элементам аднаўлення. Гэта форма тэрапіі дазваляе дзіцяці атрымаць падтрымку ад іншых людзей, якія перажылі падобныя сітуацыі, што можа быць вельмі карысным для аднаўлення псіхалагічнага балансу.
Не менш важная і сямейная тэрапія. Калі сям’я падтрымлівае дзіцяці, гэта значна паскарае працэс аднаўлення, даючы дзіцяці адчуванне бяспекі і ўпэўненасці, што яно не адно ў сваёй барацьбе.
Перепечатка материалов CityDog.io возможна только с письменного разрешения редакции. Подробности здесь.
Фото: Unsplash.com.
