Зможаце правесці экскурсію па Мінску для замежніка? Разам з крамай беларускамоўных тавараў Symbal мы склалі для вас тэст па мінскай гісторыі і мінскіх гісторыях. І гэта нашмат цікавей, чым школьная кантрольная.
Пачнем з простага: калі быў зроблены самы ранні з вядомых фотаздымкаў Мінска?
- 1858 год.У гэтым годзе Жазэфіна Адамовіч адкрыла фотамайстэрню ў сваім доме на вуліцы Шырокай (цяпер Куйбышава). Але здымкі з гэтай майстэрні пакуль невядомыя. А самае старое вядомае фота Мінска зрабіў Антон Прушынскі ў 1863 годзе. Вось яно:
- 1863 год.Так, самае старое фота Мінска зрабіў Антон Прушынскі ў 1863 годзе. Ён жа, дарэчы, у сваёй майстэрні на вуліцы Францысканскай (цяпер Леніна) сфатаграфаваў Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча і іншых удзельнікаў паўстання 1863 года. Вось ён – самы першы вядомы здымак Мінска:
- 1870-я.Не, самы стары здымак Мінска быў зроблены раней, у 1863 годзе. Яго аўтар – Антон Прушынскі. Ён жа, дарэчы, у сваёй майстэрні на вуліцы Францысканскай (цяпер Леніна) сфатаграфаваў Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча і іншых удзельнікаў паўстання 1863 года. Вось ён – самы першы вядомы здымак Мінска:
Калі ў Мінску з’явілася электрычнасць?
- У 1895 годзе.Так, у канцы ХІХ стагоддзя ў Мінску з’явілася першая электрастанцыя – будыначак у стылі мадэрн, з якім звязана рэвалюцыя ў мінскім асвятленні. Дарэчы, у 1920-я гады раз на тыдзень – у нядзелю па абедзе – электрастанцыя адкрывалася для ўсіх ахвочых паглядзець на цуд. Гэта была найстарэйшая электрастанцыя Беларусі, яе зруйнавалі ў 2011-м, і на ейным месцы цяпер недабудаваны гатэль.
- У 1905 годзе.Не, трохі раней. У 1895 годзе ў Мінску з’явілася першая электрастанцыя – будыначак у стылі мадэрн, з якім звязана рэвалюцыя ў мінскім асвятленні. Дарэчы, у 1920-я гады раз на тыдзень – у нядзелю па абедзе – электрастанцыя адкрывалася для ўсіх ахвочых паглядзець на цуд. Гэта была найстарэйшая электрастанцыя Беларусі, яе зруйнавалі ў 2011-м, і на ейным месцы цяпер недабудаваны гатэль.
- У 1934 годзе.Не, раней. У 1895 годзе ў Мінску з’явілася першая электрастанцыя – будыначак у стылі мадэрн, з якім звязана рэвалюцыя ў мінскім асвятленні. Дарэчы, у 1920-я гады раз на тыдзень – у нядзелю па абедзе – электрастанцыя адкрывалася для ўсіх ахвочых паглядзець на цуд. Гэта была найстарэйшая электрастанцыя Беларусі, яе зруйнавалі ў 2011-м, і на ейным месцы цяпер недабудаваны гатэль.
Купалаўскі тэатр адкрыўся у 1890 годзе (тады яшчэ пад назвай Губернскі). Але гэты тэатр быў не адзіны ў нашым горадзе. Існавалі і іншыя тэатры, напрыклад Інтымны. Калі такі з’явіўся ў Мінску?
- У 1916-м.Так. Тэатр з інтрыгоўнай назвай працаваў у тэатральнай зале “Парыж” на рагу Яўрэйскай і Нова-Маскоўскай (цяпер скрыжаванне Нямігі і Калектарнай). Слова “інтымны” ў назве абазначала папросту “камерны”, “душэўны”. У жніўні 1922-га, пасля капітальнага рамонту, тэатр адкрыўся спектаклем “Гейша” і прапрацаваў яшчэ чатыры гады.
- У 1920-м.Не, раней. Тэатр з інтрыгоўнай назвай працаваў у тэатральнай зале “Парыж” на рагу Яўрэйскай і Нова-Маскоўскай (цяпер скрыжаванне Нямігі і Калектарнай). Слова “інтымны” ў назве абазначала папросту “камерны”, “душэўны”. У жніўні 1922-га, пасля капітальнага рамонту, тэатр адкрыўся спектаклем “Гейша” і прапрацаваў яшчэ чатыры гады.
- У 1926-м.Не, у гэтым годзе тэатр закрыўся. А адкрыўся ён у 1916-м у тэатральнай зале “Парыж” на рагу Яўрэйскай і Нова-Маскоўскай (цяпер скрыжаванне Нямігі і Калектарнай). Слова “інтымны” ў назве абазначала папросту “камерны”, “душэўны”. У жніўні 1922-га, пасля капітальнага рамонту, тэатр адкрыўся спектаклем “Гейша” і прапрацаваў яшчэ чатыры гады.
Як думаеце, калі ў Мінска з’явіўся свой герб – узнясенне Багародзіцы на неба ў акружэнні анёлаў?
- У 1499 годзе.Не. У гэтым годзе Менск атрымаў Магдэбургскае права – права на самакіраванне. Але герб дастаўся яму ажно праз стагоддзе – у 1591 годзе.
- У 1591 годзе.Так. Менск атрымаў Магдэбургскае права – права на самакіраванне – яшчэ ў 1499-м, але герб дастаўся яму ажно праз стагоддзе.
- У 1796 годзе.Не. Менск атрымаў Магдэбургскае права – права на самакіраванне – яшчэ ў 1499-м, а герб – ажно праз стагоддзе, у 1591-м. І пасля далучэння Мінска да Расійскай імперыі герб застаўся без змен.
У якім стагоддзі ў Мінску з’явіўся самы стары будынак з тых, што захаваліся да сёння?
- У XVI-м.На жаль, не, будынкаў гэтага часу ў Мінску не захавалася (ды і ва ўсёй Беларусі іх мала). Але Мінск можа пахваліцца будынкамі XVII стагоддзя. Напрыклад, Святадухаўскі манастыр базыльянак (цяпер музычная школа №10 па Энгельса, 1) пачалі будаваць у 1641 годзе. А Петрапаўлаўскую царкву на Нямізе – яшчэ раней.
- У XVII-м.Так. Напрыклад, Святадухаўскі манастыр базыльянак (цяпер музычная школа №10 па Энгельса, 1) пачалі будаваць у 1641 годзе. А Петрапаўлаўскую царкву на Нямізе – яшчэ раней.
- У XVIIІ-м.Не, горад захаваўся лепш, чым вы думаеце. Напрыклад, Святадухаўскі манастыр базыльянак (цяпер музычная школа №10 па Энгельса, 1) пачалі будаваць у 1641 годзе. А Петрапаўлаўскую царкву на Нямізе – яшчэ раней.
Ведаеце чабурэчную на Валадарскага? Месца легендарнае: там упершыню ў гісторыі абвясцілі незалежнасць Беларусі. Калі гэта адбылося?
- 25 сакавіка 1917 года.Не зусім. Незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі абвясцілі ў ноч з 25 на 26 сакавіка 1918 года. Дакладней, каля 6-й гадзіны раніцы.
- 25 сакавіка 1918 года.Так! Незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі абвясцілі ў ноч з 25 на 26 сакавіка 1918 года. Дакладней, каля 6-й гадзіны раніцы.
- 25 сакавіка 1919 года.Не зусім. Незалежнасць Беларускай Народнай Рэспублікі абвясцілі ў ноч з 25 на 26 сакавіка 1918 года. Дакладней, каля 6-й гадзіны раніцы.
У Мінска, як і ва ўсіх прыстойных старажытных гарадоў, ёсць свой святы патрон. У якім стагоддзі ён з’явіўся?
- У XVI.Крыху пазней. У 1713 годзе ў новаасвечаны езуіцкі касцёл была змешчана рэліквія – мошчы святога Феліцыяна. Папа рымскі перадаў іх фундатарам касцёла – мінскай сям’і Завішаў. 4 лістапада, у дзень святога, у Мінску праходзіла свята горада. А вуліца Камсамольская, на якую касцёл панны Марыі выходзіць тылам, некалі называлася Феліцыянаўскай. Вось гэта вуліца ў 1968 годзе, на фота У. Валажынскага:
- У XVIІІ.Сапраўды. У 1713 годзе ў новаасвечаны езуіцкі касцёл была змешчана рэліквія – мошчы святога Феліцыяна. Папа рымскі перадаў іх фундатарам касцёла – мінскай сям’і Завішаў. 4 лістапада, у дзень святога, у Мінску праходзіла свята горада. А вуліца Камсамольская, на якую касцёл панны Марыі выходзіць тылам, некалі называлася Феліцыянаўскай. Вось гэта вуліца ў 1968 годзе, на фота У. Валажынскага:
- У XХ.Не, значна раней. У 1713 годзе ў новаасвечаны езуіцкі касцёл была змешчана рэліквія – мошчы святога Феліцыяна. Папа рымскі перадаў іх фундатарам касцёла – мінскай сям’і Завішаў. 4 лістапада, у дзень святога, у Мінску праходзіла свята горада. А вуліца Камсамольская, на якую касцёл панны Марыі выходзіць тылам, некалі называлася Феліцыянаўскай. Вось гэта вуліца ў 1968 годзе, на фота У. Валажынскага:
3 ліпеня 1944 года – дзень вызвалення Мінска ад нацыстаў. Але 3 ліпеня – яшчэ і сумная дата для Мінска. У якім годзе 3 ліпеня пачалася акупацыя горада?
- У 1655-м.Так. Расійская акупацыя Менска доўжылася пяць гадоў: горад быў разбураны, касцёлы знішчаны, а колькасць мінчукоў скарацілася ў некалькі разоў. Неверагодна, але ў той самы дзень, 3 ліпеня, у 1660 годзе Вялікае княства Літоўскае змагло вярнуць сабе горад.
- У 1707-м.Не. Расійская акупацыя Менска пачалася 3 ліпеня 1655 года і доўжылася пяць гадоў: горад быў разбураны, касцёлы знішчаны, а колькасць мінчукоў скарацілася ў некалькі разоў. Неверагодна, але ў той самы дзень, 3 ліпеня, у 1660 годзе Вялікае княства Літоўскае змагло вярнуць сабе горад.
- У 1812-м.Не. Расійская акупацыя Менска пачалася 3 ліпеня 1655 года і доўжылася пяць гадоў: горад быў разбураны, касцёлы знішчаны, а колькасць мінчукоў скарацілася ў некалькі разоў. Неверагодна, але ў той самы дзень, 3 ліпеня, у 1660 годзе Вялікае княства Літоўскае змагло вярнуць сабе горад.
Менск – шматэтнічны горад: беларусы, яўрэі, палякі, рускія, украінцы... А калі тут пасяліліся татары?
- У XII стагоддзі.Ранавата. На Беларусі татары з’явіліся ў XIV стагоддзі, але пра менскіх татар мы даведваемся толькі ў канцы XVI-га. Частка татар імігравала з Крыма ды Паволжа, частка – палонныя, якіх рассялілі на беларускіх землях. Татары засялілі сённяшні раён стэлы і гатэля “Юбілейны”, пабудавалі мячэць. Той раён стаў называцца Татарскімі агародамі. У ХХ стагоддзі кожны мінчук ведаў: самая лепшая цыбуля на рынку – у татар.
- У XIV стагоддзі.Не, трохі пазней. У гэты час татары з’явіліся на Беларусі, але пра татар у Мінску мы даведваемся толькі ў канцы XVI стагоддзя. Татары засялілі сённяшні раён стэлы і гатэля “Юбілейны”, пабудавалі мячэць. Той раён стаў называцца Татарскімі агародамі. У ХХ стагоддзі кожны мінчук ведаў: самая лепшая цыбуля на рынку – у татар.
- У XVI стагоддзі.Так. Частка татар імігравала з Крыма ды Паволжа, частка – палонныя, якіх рассялілі на беларускіх землях. У канцы XVI стагоддзя татары ўжо засялілі сённяшні раён стэлы і гатэля “Юбілейны” ды пабудавалі мячэць. Той раён стаў называцца Татарскімі агародамі. У ХХ стагоддзі кожны мінчук ведаў: самая лепшая агародніна на рынку – у татар.
І апошняе пытанне: ці ведаеце вы, калі Менск канчаткова стаў звацца Мінскам?
- У 1502 годзе.Не. У гэтым годзе ў лацінамоўных дакументах упершыню згадваецца форма “Мінск”. Але ўсе афіцыйныя дакументы і прыватныя лісты называюць горад Менскам.
- У 1696 годзе.Не. Праўда, да XVIII стагоддзя назва “Мінск” у польскіх дакументах стала пераважаць. Але і “Менск” таксама шырока ўжываўся.
- У 1939 годзе.Так. У 1920–1930-я гады назва “Менск” захоўвалася ў беларускай мове, а па-руску і па-польску горад называўся Мінскам. І толькі ў 1939 годзе Вярхоўны савет вырашыў даць гораду ўніфікаваную назву.
РУБРЫКУ "TЭСТ АД SYMBAL" МЫ СТВАРАЕМ РАЗАМ З КАМПАНІЯЙ SAMSUNG ELECTRONICS.
Перадрук матэрыялаў CityDog.by магчымы толькі з пісьмовага дазволу рэдакцыі. Падрабязнасці тут.
Фота: pixabay.com, wikimedia.org, gratisography.com, CityDog.by.
ООО “Самсунг Электроникс Рус Компани”, ИНН 7703608910
