У Дзень роднай мовы CityDog.by і брэнд “Луч” падрыхтавалі для вас тэст. Не паверыце: пра родную мову! Праверце, ці добра вы яе ведаеце.
Перакладзіце гэтыя словы з беларускай мовы на карцінкі. Каб выбраць правільны адказ – клікайце фота.
Перадрук матэрыялаў CityDog.by магчымы толькі з пісьмовага дазволу рэдакцыі. Падрабязнасці тут.
Фота: multiki.arjlover.net, happywitch.ru, annushka.by, magpie-studio.com, joshbrewsterphotography.com, foodbabbles.com, tumblr.com, radikal.ru, pijama.ru, sportmarket.com.ua, maja-dacha.ru, kartinka1.ru, mhpbooks.com, etsy.com, iphoneized.com, stblizko.ru, designspiration.net, petinsurance.com, kaufmann-mercantile.com, flickr.com, circa1983.ca, globe-views.com, loseit-patterns. s3.amazonaws.com, buamai.com, stylenet.com, blog.education.nationalgeographic.com, butdoesitfloat.com, gravira.ru, lineotto.tumblr.com, backtoclassics.com, blog.arbol.com.au carid.com, thegadgetflow.com, recepti.kz, miriadna.com.
УНП 100230391, ОАО «Минский часовой завод»
ДА Я ЗНАТОК БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ
А вообще я знаю слова типа кошык или ровар, но вот эти в первый раз вижу.
Просты прыклад: да 1933 года ў слоўніках слова "город" перакладалася як "месца" альбо "горад".
Пасля 1933 года - засталося толькі "горад". Чаму? Таму што прайшла так званая камуняцкая рэформа. Мэта "рэформы": максімальнае набліжэння правапісу і маўлення да галоўнай мовы союзу - рускай.
Аналагічная гісторыя здарылася са шматлікімі словамі (нпр., "кіроўца" - вадзіцель, "лекар" - урач і г.д.).
А так усё гут.
2. Некаторыя словы ўжыты як мінімум у спрэчным значэньні.
Мажлiва, справа у дыялектах. Хто блiжэй да Польшчы, для таго "трускаукi", "iмбрык" ды "фiранкi" - звычайныя словы, а "гаманец" будзе больш знаёмы палешукам. А хто з Магiлёушчыны i усходней, проста пачне лаяцца: мауляу, чаго вы, сепаратысты, абы што прыдумляеце: узяу рускае слова, запiсау, як чуецца, вось табе i мова )
Прабачце за няудалы жарт, калi зачапiла : )
Правда, часть слов весьма условно белорусская. Скорее, новоязная.
Алеж: што гідотнага ў "трускалках"? Слова як слова.
Гогалю: фармальна Вы маеце рацыю, аднак у гутарковай мове адбылося пашырэнне сэнсу. Думаю, нічога страшнага.
коўзанка - гэта не каток, а ільдзяная горка, зь якой дзеці коўзаюцца ўзімку
Жырандоль (франц. girandole ад іт. girandola - вогненнае кола, ад лац. gyrare - круціць, грэч. gyros - круг),
1. Першапачаткова фантан з некалькіх струменяў у выглядзе феерверка - «вогненнае кола».
2. Від асобна размешчанай свяцільні, у якой ражкі размяшчаюцца па крузе. Ж. атрымалі пашырэнне ў Францыі ў 17 ст., у Беларусі вядомы з другой пал. 17 ст.
Майткі - гэта яшчэ абласное для "штаны". Значэнне "трусы" таксама - абласное, фіксуецца у Этымалагічным слоўніку беларускай мовы.
Гаманец - дыялектызм, фіксуецца ў Этымалагічным слоўніку беларускай мовы, памяншальнае да гаман. Увогуле, тое, слова "гаманец" распаўсюдзілася як альтэрнатыва "кашальку", дзіўна, бо ёсць іншыя сінонімы ў больш хадавых і вядомых слоўніках: магалейка, машна, капшук, каліта. У слоўніку Станкевіча форма гаманок. Хутчэй за ўсё, украінскі прыклад слова гаманець адыграў ролю, бо сярод пэўнай часткі папулярызатараў беларускай мовы ёсць падыход запазычвання слова з украінскай як роднаснай, каб не было падобна да рускага.
У цэлым тэст не акадэмічны, а засноўваецца на тым, як вучаць папулярызатары. Аднак яго несумненны плюс - што ўжыты падыход паглыблення ў мову, а не перакладу.
Расейцы, напрыклад, здзіўляюцца, калі даведваюцца, што слова "топор" - не рускага (славянскага) паходжання.
Мноства сiнонiмау для мовы краiны на скрыжаваннi гандлёвых ды ваенных шляхоу - гэта натуральна. А вось лiчыць, што словы нiкiм не ужывалiся, пакуль Вы пра iх не пачулi - па мне дык кшталту погляду, што фiзiчная з'ява пачынае iснаваць з моманту яе адкрыцця вучонымi.
Цi Вы менавiта пра тое, што дыялект спрабуюць узвесцi у статус лiтаратурнай мовы? На гэта ёсць свае нагоды, i я упэуненая, што Вы iх таксама разумееце, нават калi не пагаджаецеся.
I усе ж лiтаратурнае ужыванне i есць тая залатая сярэдзiна, якая дакладна размяжоувае усеагульнае ужыванне i дыялекты. Лiтаратурную мову ды гутарковую. Гэта я зараз асаблiва пра лексiку кажу (нагаукi замест штаноу ды гаманец замест кашальку, напрыклад). . Калi я пiсала пра гаманец, то мела на увазе, што я нiколi не сустракала яго у лiтаратуры. Цi тыя ж нагаукi, якiя зауседы былi споднiм адзеннем, а зараз яго муштруюць, быццам яго зауседы ужывалi як штаны, а мы забылicя. Разумееце, што я маю сказаць?
Нажаль, што мову зараз вывучаюць не па творам, не па класiчным падручнiкам, не па слоунiкам-кнiгам, а на аматарскiм узроунi з такiмi жа аматарамi ды у нэце. З другога боку, добра, што хоць так, але што з моваю станецца, калi кожны будзе цягнуць коудру на сябе?
Пашукайце часопiсна-газетныя артыкулы на мове пачатку 20 стагоддзя, асаблiва тыя, што датычацца фiлалогii ды лiнгвiстыкi. Там такая салодкая мова, меладычныя граматычныя канструкцыi, што сучасным русiфiкаваным, але ж беларускамоуным, беларусам будзе мова-нанова.
Кстати, в белорусском языке слово "тапор" также существует наряду с "сякерай".
Для особо "умных": я читала всю школьную и почти всю университетскую программу по бел.литературе, свободно общалась на бел.языке, только в последние несколько лет подзабыла.
Нешта ў голас.
Пройдземся цяпер па „дыялектызмах“:
Слова „коўзанка" — Слоўнік беларускай мовы (Мінск: Беларуская навука, 2012, далей па тэксце СБМ), Руска-беларускі слоўнік (Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2012. - 4-е выд., перапрац. і дап.; НАН Беларусі, Ін-т мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы, далей па тэксце РБС), Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў (2-е выд., выпр. і дапоўн. Мінск: Вышэйшая школа, 1993)
Слова „труска(ў/л)кі“: Беларуска-расійскі слоўнік, (Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1925, укладальнікі: Мікола Байкоў, Сцяпан Некрашэвіч, далей па тэксце БРС-Б/Н), РБС, СБМ
„гаманец“ — не адшукаў
Слова „філіжанка“ — БРС-Б/Н, СБМ
Слова „жырандол(я/ь)“ — РБС, СБМ
Слова „каралі“ — РБС, СБМ, БРС-Б/Н, Беларуска-рускі слоўнік (Мінск: Аверсэв, 2001, укладальнік: Аляксандар Булыка, далей па тэксце БРС-АБ)
Слова „стырно“ — РБС, СБМ, БРС-АБ
„імбрык“ — таксама не знайшоў
Слова „фатэль“ — Слоўнік беларускай безэквівалентнай лексікі (у рускамоўным дачыненні) (Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1994, укладальнік: Ірына Шкраба)
„майткі“ — БРС-Б/Н у значэнні „(дзіцячыя) нагавіцы“
Слова „сочыва“ — БРС-Б/Н
Што мы бачым? Большасць словаў, не лічачы ўкраіна-цюркізму „гаманец“ і паланізмаў „імбрык“ і „майткі“, прысутнічаюць сама менш у адным акадэмічным слоўніку беларускай мовы, а то й у чатырох. З чаго можна рабіць вынік, што вы, Ганна, не так ужо й дасканала асвоілі курс беларускай літаратуры падчас навучання. Альбо проста хлусіце, каб пафанабэрыцца, што верагодней.
Еще раз говорю: много лет не читала, могла позабыть. Но почему-то уверена, что не литературные это слова и выражения.
Зачем мне, по вашему, врать или преувеличивать, и как можно этим вообще хвастать? Бред, достойный младших школьников.
Julia, якая заўважыла, што "...гвалцяць мову дылетанты польскай мовай ды яурэйскiм вымауленнем", Вы пра што? Калі пра "гібрэі", дык не чуў я такога слова. Чуў "габрэі/гэбраі/яўрэі/жыды".
Пажаданне да наступнага Дня роднай мовы: тэсты - гэта цудоўна, але, можа, варта сіцідогу пару дзён публікаваць усе матэрыялы па-беларуску? Можна і не чакаць 2017 г., а правесці такі "эксперымент", напрыклад, 24-25 сакавіка 2016 г. Ці гэта занадта смела для вас? :))
Вся суть именно в этом. Вот академический толковый словарь белорусского языка Если проверять эти слова по нему, то выяснится, что их либо не существует в литературном языке, либо они употреблены в неверном значении или с неверным оттенком значения. Если вы учили бел. мову в школе или знаете ее от деревенских жителей (или из произведений белорусских классиков), вы этих слов не поймете. Это слова из жаргона тех людей, которым не важен язык как средство общения или средство создания прекрасного (поэтому им плевать на точность значения и на стиль) - он им нужен как средство дистанцирования своей группы от другой группы - как племя-различительная раскраска для некоторых африканских племен. Печально, но факт.) Некоторые даже называют все эти "фатэль", "філіжанка", "майткі" (в знач. "трусы"), стырно (в знач. обычный руль в машине), гаманец (сапраўды, поўны, ибо белорусское слово "кашалёк" вышло из моды только потому, что совпадает с русским) и т. д. специальным термином - "змагарызмы".=))
Сам показал высокий результат в этом тесте, так как по стечению обстоятельств с этим унылым политическим жаргоном более-менее знаком.
Дабы меня не минусили - мои родители приезжие и белорусский я слышала и читала ТОЛЬКО в школе и в школьной программе по литературе. И почти все слова из этого текста вижу впервые. Хотелось бы наверстать упущенное и иметь возможность полноценно разговаривать на мове
«... из церковнославянского языка, который, в свою очередь, заимствовал слово из тюркских- языков!»
І хто-ж паведаміў вам такую бязглузьдзіцу, што “церковнославянский язык” нешта “запазычваў” з цюркскіх моваў?
Гэдак называны “церковнославянский язык” -- гэта славенскі дыялект стараўбаўгарскае мовы, гэта першая мова “славянскае моўнае групы”, на якое з'явіліся тэксты Бібліі (высілкамі перакладу арабамі Кірылам і Мэтодам). З прычыны сакральнасьці тэкста Святога Пісаньня, гэтая мова ў царкоўных тэкстах “закансэрвавалася”, шмат стагоддзяў старанна падтрымлівалася нязьменнаю. Казаць пра “запазычваньні” у ім з цюркскіх моваў -- бздура!
«... из церковнославянского языка, который, в свою очередь, заимствовал слово из тюркских- языков!»
І хто-ж паведаміў вам такую бязглузьдзіцу, што “церковнославянский язык” нешта “запазычваў” з цюркскіх моваў?
Гэдак называны “церковнославянский язык” -- гэта славенскі дыялект стараўбаўгарскае мовы, гэта першая мова “славянскае моўнае групы”, на якое з'явіліся тэксты Бібліі (высілкамі перакладу арабамі Кірылам і Мэтодам). З прычыны сакральнасьці тэкста Святога Пісаньня, гэтая мова ў царкоўных тэкстах “закансэрвавалася”, шмат стагоддзяў старанна падтрымлівалася нязьменнаю. Казаць пра “запазычваньні” у ім з цюркскіх моваў -- бздура!
Нешта вы ляпнулі пра міталягічны “общепринятый язык”? Такога не існуе! Кожная жывая мова складаецца з маўленьня яё носьбітаў, якая розьніцца ў рознае прасторы й у розным часе. Нават у суседнніх вёсках размаўляюць зь некаторымі адрозьненямі міжсобку, нават у мове суседніх семьяў ёсьць адрозьненьні! І так па ўсім сьвеце, ва ўсіх мовах. Дзеля прыкладу: 1) мова маскоўскамоўных (расійскамоўных) жыхароў Санк-Петербурга й Москвы -- адрозьніваюцца; 2) сучасныя маскоўскамоўныя (расійскамоўныя) дзеткі ўжо не разумеюць мовы “русского” паэта Александра Пушкина. Па сутнасьці, моваў столькі -- колькі людзёў. І гэдак называная “літаратурная мова” — толькі адна зь іх, штучная(!), якая ёсьць абагульненьнем маўленьня нейкага кола людзёў, чыё маўленьне мае шмат агульнага, якая уніфікаваная, кадыфікаваная, нармаваная, “стандартная”. Заўважце, што звычайныя людзі “літаратурнаю моваю” не размаўляюць. Літаратары ня пішуць строга “літаратурнаю моваю”. Публічныя асобы, палітыкі таксама... Ані Беларусы, ані Маскоўцы, ані Ангельцы... Ніхто! Кожны “як хаціт, так і гаварыт”. ;-)
І толькі службовыя асобы (дыктары, настаўнікі мовы) больш-меньш карыстаюцца ёю па абавязку на працоўным месцы (і не факт, што ў хаце ёю размаўляюць, а хто размаўляе -- той зануда :-) ).
Ведаць не нейкім узроўню “літаратурны стандарт мовы” карысна, карыстацца -- зусім неабавязкова!