Калі пачынаць расказваць дзецям пра секс? Якія тэмы трэба абмяркоўваць, а якія ні ў якім выпадку нельга? Тлумачыць псіхолаг

Палавое выхаванне – пытанне даволі цяжкае для многіх бацькоў. Калі пачынаць такія размовы з дзецьмі? Якія тэмы трэба закранаць? І ці можна казаць пра буслоў і капусту, калі саромеешся? На гэтыя пытанні адказала дзіцячая і падлеткавая псіхалагіня праекта Intimatica.

А што гэта за праект – Intimatica?

Праект Intimatica (а гэта і паўнавартасны сайт, і праграма) разлічаны на падлеткаў ва ўзросце ад 14 гадоў. Як кажуць аўтары Intimatica, ён тлумачыць вельмі простай мовай тое, што адбываецца з арганізмам у падлеткавым узросце, на якія трывожныя званочкі варта звярнуць увагу. А яшчэ заўсёды дае зваротную сувязь у выпадку, калі дзіця дасылае пытанні, якія яго хвалююць.

Але і бацькам, якія хочуць разабрацца, як эфектыўна і камфортна размаўляць на інтымную тэму, праект таксама будзе карысны.

Марыя Капылова

адна з кафаўндэраў праекта Intimatica

«Унутраная матывацыя была вельмі моцнай: хацелася стварыць нешта сваё, выйсці з зоны камфорту, пераканаць грамадства ў тым, наколькі важная сексуальная адукацыя. Бо кожная ў нашай камандзе сама мела цяжкасці многія гады з-за недастатковага палавога выхавання ў дзяцінстве», – кажа Марыя Капылова, адна з кафаўндэраў Intimatica.

Як размаўляць з дзецьмі пра секс: вось лайфхакі псіхолага

Вольга Дрыло

дзіцячая і падлеткавая псіхалагіня, экспертка праекта Intimatica 

– Гэта даволі складаная тэма і тонкае пытанне. Насамрэч размаўляць з дзецьмі пра секс не трэба, гэта нават, мякка кажучы, няправільна. Усё, што патрабуецца ведаць дзецям да 12 гадоў: секс – гэта дарослы занятак з сур’ёзнымі дарослымі наступствамі, які забаронены для дзяцей.

Дык пра што ж тады і як размаўляць з дзецьмі ў рамках палавога выхавання?

Лайфхак 1: для пачатку самі навучыцеся прамаўляць усе словы, вывучыце ўсю лексіку – назвы ўсіх частак цела, правільныя назвы палавых органаў, працэсаў у арганізме.

Таксама будзе добра, калі вы даведаецеся, што і ў якім узросце павінна ведаць дзіця:

• У 3–6 гадоў дзіця павінна ведаць усе правільныя назвы палавых органаў і тое, што немаўля развіваецца ў матцы і нараджаецца праз похву (влагалище).
  
  Дзеці прыкладна з трох гадоў пачынаюць цікавіцца пытаннямі свайго з’яўлення на свет – і пры адказе ў гэтым выпадку трэба заставацца ў рамках пытання і адштурхоўвацца ад узросту дзіцяці. Відавочна, цяпер дзіця не цікавіць ва ўсіх падрабязнасцях працэс зачацця, але і ўводзіць яго ў зман бусламі і капустай таксама не варта.
   
• У 7–12 гадоў дзіця павінна ведаць аб зменах, якія адбываюцца ў целе пры палавым паспяванні, разумець розніцу паміж выдзяляльнай і рэпрадуктыўнай функцыяй, разумець, што такое менструацыя і начныя палюцыі.
   
• У 12–15 гадоў для дзіцяці трэба падрыхтаваць інфармацыю пра тое, што такое сексуальнасць (у тым ліку ілжывая). Таксама варта размаўляць аб тым, што ўсе людзі розныя, целы розныя, а выявы з сацсетак не эталон і не рэальнасць.
   
• У 15-18 гадоў падлетак павінен ведаць аб супрацьзачаткавых сродках і аб тым, што яны не даюць 100%-й гарантыі, асноўнае аб венерычных захворваннях і аб тым, што адносіны – гэта не толькі секс.

Пры гэтым падчас гутаркі з дзіцем нельга казаць пра «песцікі» і «тычынкі». Усе часткі цела дзіцяці бацькамі павінны звацца правільна. Калі вы адчуваеце збянтэжанасць, то вам варта разабрацца для пачатку са сваімі пачуццямі, патрэніравацца, а не апускаць у сваю збянтэжанасць дзіцяці. Правільная назва палавых органаў – гэта адзін з пунктаў забеспячэння бяспекі вашаму дзіцяці.

Калі бацькі думаюць, што яшчэ занадта рана абмяркоўваць такія тэмы, то, як правіла, яны маюць на ўвазе секс як працэс. Але палавое выхаванне – гэта шматгранны працэс, і пачынаецца ён прыкладна з трох гадоў, калі дзіця актыўна пазнае свет і цікавіцца сваім целам. Тут важна разумець, што палавое выхаванне – гэта не проста пра «секс».

Лайфхак 2: абавязкова гаварыце з дзіцем з ранняга ўзросту пра асабістыя межы, пра тое, што «не» азначае толькі «не», аб правілах бяспекі (напрыклад, «скажы не, сыдзі, раскажы» ці «правіла трусікаў»: дзіця не павінны дакранацца іншыя людзі ў тых месцах цела, якія звычайна закрыты ніжняй бялізнай).

Лайфхак 3: размаўляйце з дзецьмі аб каханні, аб пачуццях і эмоцыях, цікаўцеся іх жыццём, падзеямі ў дзіцячым садку, у школе. І пры гэтым уважліва слухайце, што яны вам расказваюць.

Лайфхак 4: не ігнаруйце і не рабіце выгляд, што нічога не адбываецца, калі вашы дзеці пачнуць фізічна змяняцца. Размаўляйце аб працэсах у целе, пра месячныя, начныя палюцыі, кантрацэпцыю, узрост згоды і адказнасць па дзейным заканадаўстве.

Тое, як менавіта вы будзеце размаўляць са сваім дзіцем, залежыць ад яго ўзросту і таго, аб чым ён вас пытаецца. Але ўніверсальных фраз у гэтым працэсе няма. Адзінае, трэба быць максімальна добразычлівым, асабліва калі дзіцёнак сам задае вам пытанне.

Лайфхак 5: калі ў вас ужо не маленькае дзіця ці ў доме завёўся падлетак і вы разумееце, што нешта прапусцілі, вам цяжка казаць на гэту тэму, варта звярнуцца да дзіцячага ці падлеткавага псіхолага. Бо, калі вы не размаўлялі адкрыта са сваім дзіцем з ранняга ўзросту і ў вас былі забароненыя тэмы, не чакайце ад падлетка шчырых гутарак.

Ну, і таксама трэба закупіцца кнігамі на гэту тэму:

• «Интимный ликбез с родителями и без» (Юлія Ярмоленка);
• «50 лайфхаков: психологические квесты» (Галіна Цімашэнка, Алена Лявоненка);
• «Как говорить с детьми о сексе» (Лідзія Пархіцька).

Лайфхак 6: у тэме сексу дзіцяці забараняць нічога не трэба. Напрыклад, проста не забываць гадоў да 14–16 паўтараць інфармацыю аб тым, што секс – гэта дарослы занятак з дарослымі наступствамі, які ніяк не прызначаны (ні фізіялагічна, ні псіхалагічна) для дзяцей. Але запалохванні ў стылі «зацяжарыш – ты мне не дачка», вядома, недапушчальныя. Такія паводзіны – гэта невуцтва і мінулае стагоддзе.

Лайфхак 7: прыкладна да гадоў дзевяці дзеці могуць задаваць розныя пытанні абодвум бацькам – і выдатна, калі яны абодва будуць на іх адказваць. Але ўжо пра месячныя ці палюцыі будзе камфортней размаўляць з бацькам свайго полу.

Фота: Unsplash.com; прыватны архіў гераінь.