Тыдзень таму фільм «Урок», які зняла мінчанка Аліса Селішчава, намініравалі на званне «Лепшы кароткаметражны фільм Іспаніі-2022». Сваю аператарскую кар’еру дзяўчына пачала 10 гадоў таму з выпадковага знаёмства ў Нью-Йорку. Цяпер яе запрашаюць на многія кінафестывалі, а сама яна жыве ў Іспаніі.
Слухайце і (ці) чытайце: калі вам складана чытаць па-беларуску, можаце ўключыць гэты падкаст – голас Крысціны Дробыш дапамагае разумець і вывучаць родную мову.
«Урок на шляху вялікіх фестываляў», «Беларуская рэжысёрка пакарае тры еўрапейскія фестывалі», – пішуць пра Алісу Селішчаву часопісы LaSiesta і Diariodemallorca, іспанская радыёстанцыя Cope зрабіла асобны выпуск пра нашу гераіню.
Як Аліса пачала сваю кіношную кар’еру на Манхэтэне
Улетку на апошніх курсах інстытута турызму дзяўчына адправілася пакараць Нью-Ёрк па праграме Work and Travel. У Мінску яна вывучала менеджмент, але душа заўсёды ляжала да свету кіно і відэаздымак. Праўда, дзяўчына зусім не ведала, як уліцца ў гэту невядомую для яе сферу. Усё здарылася як у фільме: Селішчава працавала афіцыянткай у маленькай веганскай кавярні на Манхэтэне, пакуль аднойчы ля ўваходу на сваю працу не пазнаёмілася з хлопцамі.
– Яны часта стаялі каля ўваходу ў маю кавярню і палілі. Мы бачыліся кожны дзень у адзін і той жа час, пакуль аднойчы не загаварылі адзін з адным. Аказалася, што ў тым жа будынку, дзе я працавала, знаходзіўся офіс MTV. Слова за слова, я даведалася, што яны займаюцца анімацыяй для тэлеканала, і напрасілася да іх у госці, – расказвае Аліса.
Выпадковае знаёмства хутка перарасло ў моцнае сяброўства. Амаль штодня пасля закрыцця змены Аліса паднімалася на верхнія паверхі хмарачоса, каб пабавіць час з новымі знаёмымі. Дзяўчына з дзяцінства захаплялася кіно і відэавытворчасцю, але не ўяўляла, як працуе гэты свет знутры.
Амерыканскія тэлевізіёншчыкі знаёмілі Алісу са сваімі праектамі, а яна, у сваю чаргу, была іх асістэнткай: дапамагала знаходзіць герояў для сюжэтаў або настройвала святло і камеру.
– Было досыць складана фізічна, таму што даводзілася сумяшчаць дзве працы. Днём я была ў кавярні, а ўначы – на здымачнай пляцоўцы.
Па словах дзяўчыны, касякоў на працы ў першыя часы было шмат. Аліса шмат чаго не разумела, таму што ніколі да гэтага не сутыкалася з сур’ёзнай кінавытворчасцю. Увесь яе досвед у здымках зводзіўся да запісу і мантажу аматарскіх відэа з сяброўкай на стары тэлефон.
– Мне пашанцавала, што мяне адразу ўзяў пад апеку адзін з супрацоўнікаў MTV. Ён потым расказваў, што ўжо з першай сустрэчы, калі мы толькі стаялі ў курыльні, зразумеў: «У ёй ёсць патэнцыял». Так ён стаў для мяне настаўнікам у свеце відэавытворчасці.
Амерыканскае знаёмства атрымала свой працяг у Беларусі. Настаўнік Алісы па MTV прыязджаў потым у родную краіну дзяўчыны. Яны разам здымалі камерцыйныя ролікі – настолькі дзяўчына запомнілася амерыканцу. Мужчына сам знаходзіў рэкламныя праекты тут і клікаў дзяўчыну дапамагаць.
Так пачалося кіношнае жыццё Алісы. Яна часта прыходзіла ў розныя беларускія праекты, дзе патрэбны былі памочнікі. Была асістэнткай, дапамагала здымаць асобныя кадры і пісаць сцэнарыі. Паступова кола знаёмстваў з гэтай сферы пачало пашырацца, і дзяўчыну пачалі запрашаць на вялікія відэапраекты ўжо як асобную спецыялістку.
– Часцей працавала сарафаннае радыё: камусьці патрэбна была дапамога ў здымцы відэа, праз знаёмых даведваліся пра мяне. Працу ў адным з маіх першых буйных праектаў я атрымала ад мужа маёй знаёмай, якому патрэбна была дапамога ў стварэнні рэкламы для свайго брэнда.
Каб здымаць кантэнт для гэтай кампаніі, мне трэба было паехаць у Шанхай і Лаос. Там мы тры тыдні ездзілі па розных невялікіх вёсках і запісвалі відэа. Было дзіўна ўсведамляць, што я трапіла ў гэты вялікі праект толькі таму, што нейкая мая знаёмая за вячэрай выпадкова мяне згадала.
Пра экстрэмальныя здымкі: «Мяне спыталі, ці хачу я паехаць здымаць у пустыню. Я пагадзілася»
У пачатку кар’еры, каб атрымаць больш досведу, дзяўчына часта згаджалася на авантурныя прапановы. Праз знаёмага аператара, які працаваў на расійскім тэлебачанні, Аліса трапіла на «Экстрым ТБ». Там патрэбны былі новыя людзі ў каманду, а дзяўчына якраз хацела працаваць над маштабнымі праектамі.
– Мы пачалі ганяць па розных гарадах, здымаючы гонкі і спаборніцтвы. Неяк увечары адзін з аператараў прапанаваў адправіцца разам з яго камандай у Дакар, здымаць ралі. Мне заўсёды падабаліся прыгоды, таму я адразу пагадзілася.
Праз месяц дзяўчына калясіла ў аўтадоме па пустыні Сенегала, здымаючы знакамітых гоншчыкаў. Працаваць было складана: на вуліцы невыносная спякота, усюды пясок, ад якога немагчыма схавацца, здымкі днём і ноччу мантаж.
– Было смешна, калі мясцовыя жыхары блыталі прэс-машыну, з якой мы здымалі ўсё, з сапраўднымі ўдзельнікамі гонак. Яны думалі, што калі аўто абклеена налепкамі, значыць мы таксама знакамітыя кіроўцы. Кожны раз, калі мы прыязджалі ў новае месца, нас адразу ж атачалі і прасілі сфатаграфавацца, – успамінае Аліса. – У мяне з напарнікам нават была гульня: мы спаборнічалі, хто пакіне больш аўтографаў мясцовым жыхарам.
На памяць ад гэтай працы ў дзяўчыны засталіся фатаграфіі, успаміны аб скрадзеных пантофлях недзе на пляжы ў Чылі і любоў да іспанскай. На здымках у пустыні ўвесь час даводзілася мець зносіны з іншымі членамі розных каманд на гэтай мове, і ўжо пасля паездкі Аліса зразумела, наколькі яна да яе прызвычаілася. Так і ўзнікла ідэя пераехаць у Іспанію.
Чым беларуская кінаіндустрыя адрозніваецца ад замежнай: «Хлопец выпацкаў свой твар сапраўднай крывёй»
Паводле слоў Алісы, у Беларусі шмат тых, хто гатовы працаваць проста «за ідэю».
– На здымках беларускага фільма «Патруль 113» трэба было зняць адну сцэну са збіццём чалавека на вуліцы. Кадр быў невялікі, масоўку набіралі літаральна з вуліцы, візажыста таксама ў той дзень не запрашалі. Хлопец, які іграў ахвяру, працаваў бясплатна і вельмі хацеў вылучыцца. Хадзіў за мной цэлы дзень, пытаўся, калі яго пачнуць грыміраваць і прыбіраць, – дзеліцца аператарка.
У той момант, калі настойлівы малады чалавек зразумеў, што яму не свеціць ні грым, ні буйныя планы ў кадры, ён вырашыў адзначыцца інакш. На здымачнай пляцоўцы дзяжурыла машына хуткай дапамогі. Хлопец падышоў да медыкаў і папрасіў узяць у яго кроў, каб нанесці на свой твар. Лекары пагадзіліся дапамагчы з самаробным «макіяжам», узялі з рукі хлопца кроў, якую той потым нанёс на свой твар.
– Мы з рэжысёрам былі ў жаху ад такой ініцыятывы. Сцэну з яго збіццём па выніку з фінальнай версіі фільма выразалі. Затое нідзе ў іншых краінах я больш не бачыла такой самаадданасці на здымках, – адзначае Аліса.
Ад фільма «Патруль 113», «крымінальнай гісторыі ў рамантычных танах», знятай па заказе і фактычна па сцэнарыі беларускага МУС, крытыкі былі відавочна не ў захапленні. Магчыма, у тым ліку і таму пра досвед удзелу ў айчынных фільмах Аліса ўспамінае не вельмі ахвотна. Праца за мяжой пакінула нашмат больш яскравых успамінаў і ўражанняў.
Напрыклад, у Іспаніі, у адрозненне ад Беларусі, нават студэнту, які стаіць перад камерай з «хлапушкай», трэба плаціць. Пры гэтым там вельмі добра развіта сістэма кінафондаў. Па словах Алісы, у фільмаў, знятых на іспанскай мове, нават калі на іх не вылучаюць ніякага гранта, ёсць розныя скідкі на ўдзел у фестывалях. Менавіта таму працу, створаную ў Іспаніі, значна лягчэй прасоўваць.
Пра пераезд ў Іспанію і пра намінацыю на лепшы кароткаметражны фільм
Некалькі гадоў таму Аліса, стаміўшыся ад халоднай Беларусі, вырашыла пераехаць у Іспанію і заняцца сваёй кар’ерай ужо ў гэтай краіне.
– Пасля многіх падарожжаў я зразумела, што ненавіджу холад і шэрае надвор’е. Вырашыла пераехаць, як толькі з’явіцца такая магчымасць. Перабралася ў Іспанію, пачала браць тут камерцыйныя здымкі і праекты, паралельна працягваючы працаваць у Беларусі.
Часам выходзіла так, што здымала матэрыял Аліса ў Мінску, а потым манціравала яго ў самалёце на Маёрку. Так, кароткаметражны фільм «Урок» Аліса здымала і ў Беларусі з мясцовымі акцёрамі, і ў Іспаніі. Атрымаўся міжнародны праект, які адразу заўважылі на фестывалях. На мінулым тыдні «Урок» трапіў у топ работ, намініраваных на званне «Лепшы кароткаметражны фільм Іспаніі-2022. Вынікі аб’явяць у верасні на фестывалі Love & Hope International Film Festival, які пройдзе ў Барселоне
Шчырае і смешнае апавяданне адгукнулася ў Іспаніі вельмі цёпла з-за кавідных абмежаванняў, якія закранулі іспанцаў: тут не працавалі дзіцячыя сады, таму бацькі вымушаны былі шукаць незвычайныя спосабы заняць чымсьці сваіх дзяцей.
– Любы фільм жыве два гады, потым ён становіцца не такім свежым і актуальным. «Урок» выйшаў у 2021 годзе як рэакцыя на навакольныя падзеі. Пакуль яшчэ яго дадаюць на фестывалі, але я разумею, што ўжо зараз патрэбны новы матэрыял.
Дзяўчына ўжо рыхтуе наступную кароткаметражку. Новы фільм называецца Easy. Гэта больш сур’ёзная гісторыя пра фальшывыы свет сацыяльных сетак. Здымалі ўсё зноў, як і папярэдні фільм, адразу ў дзвюх краінах: Іспаніі і Беларусі.
Перадрук матэрыялаў CityDog.io магчымы толькі з пісьмовага дазволу рэдакцыі. Падрабязнасці тут.
Фота: личный архив героини.
