Недавно Национальный исторический архив Беларуси выпустил фотоальбом «Минская мужская гимназия» (его составил Сергей Рындин). В прошлый раз мы узнали, какие белорусские знаменитости попали на его страницы. А сегодня поговорим про моду того времени.
Как историки определяли модные тренды?
В книге 355 снимков за 1890–1920-е годы. Эти фотокарточки прикладывали к документам абитуриента. На фото не только дети и подростки, но и взрослые минчане: в гимназию в те времена подавали документы в том числе для того, чтобы получить звание народного учителя, аптекарского ученика или вольноопределяющегося второго разряда.
Наверное, самое интересное в этих фото – рассматривать одежду и аксессуары моделей. Правда, одно дело – рассматривать, а другое – изучать историю минской моды. И с этим есть вопросы.
Денис Лисейчиков
заместитель директора Национального исторического архива Беларуси
– Па-першае, у архіве няма спецыялістаў па гісторыі моды, – расказвае Дзяніс Лісейчыкаў. – Па-другое, нават прафесійныя этнографы ці даследчыкі гарадскога фальклору і моды рэдка звяртаюць увагу на такія афіцыйныя здымкі, таму што па адным-двух здымках наўрад ці можна зрабіць нейкае заключэнне наконт моды, якая бытавала ў той час.
Калі ж набіраецца фота за пэўны прамежак часу (умоўна кажучы, за 20 гадоў) з адной мясцовасці, ад людзей прыкладна аднаго ўзросту, то ўжо можна рабіць нейкія высновы. Паводле такога аб’ёму сістэматызаваных фота нават такі неглыбокі спецыяліст у гісторыі моды, як я, можа зрабіць высновы пра існаванне пэўных фэшн-трэндаў, звязаных з сацыяльным статусам альбо нават веравызнаннем.
Всего НИАБ планирует выпустить шесть подобных альбомов. Так что, возможно, мы больше узнаем о моде других сословий дореволюционной Беларуси.
Необычная форма очков и пенсне даже у детей
Денис Лисейчиков обращает внимание на разновидности и форму очков того времени:
– Мне падаецца, у нас мала вывучана гісторыя такога аксесуара, як звычайныя акуляры. І ў гэтым плане сабраныя фота гімназістаў могуць шмат чаго сказаць, – кажа Дзяніс. – Гімназія, як-ніяк, месца канцэнтрацыі акулярнікаў – «батанікаў» і «кніжных чарвякоў». Тут мы бачым акуляры і ў металічнай, і ў рагавой аправе самых розных формаў. І шырокія, і вузкія. Пенснэ і нават такія вузкапрафесійныя вайсковыя акуляры, як у лётчыкаў з розных фільмаў пра Першую сусветную вайну.
Оказалось: мода на детские костюмы моряка затронула только христиан
– Тады не існавала агульнавызначанага касцюма для фота на афіцыйны дакумент. Мінчукі перад камерай апраналіся ў тое, што лічылася святочным у іх асяроддзі. Некаторыя апраналі вышыванкі, а некаторыя прытрымліваліся тагачаснай моды – апраналі сваіх дзяцей у стылізаваныя касцюмы марака, гэтак званыя матроскі.
Чаму? У 1904-1905 гадах ішла руска-японская вайна, якая аказала велізарны ўплыў на настроі ў грамадстве, у тымі ліку на моду. Напрыклад, музычнымі хітамі таго часу былі разнастайныя «Врагу не сдается наш гордый “Варяг”», «Плещут холодные волны», «На сопках Маньчжурии».
Цікава, што «марскія» касцюмы насілі хрысціянскія хлопчыкі. Мінчукі-яўрэі не любілі «ўра-патрыятычны» пафас тых часоў.
Вышиванки тоже были в моде, но не белорусские
– Была і пэўная мода на вышыванкі. Аднак не на аўтэнтычныя, даматканыя, а стылізаваныя пад рускую касаваротку.
Сярод тых, хто паступаў, у мінскіх гімназістаў такога адзення было мала. Але я працаваў з фотаздымкамі па судовых установах, дзе пераважалі фота крымінальнікаў. Там такія вышыванкі сустракаліся нашмат часцей.
Главный аксессуар минчан того времени – усы
– У мінчукоў пачатку ХХ ст. моднымі былі вусы, не бароды. Гэта, відаць, быў нейкі маветон, бо бароды адрошчвалі выхадцы са святарскага асяроддзя ці казакі (ёсць на фота гімназістаў і такія).
У женщин было больше свободы в выборе одежды
Судя по всему, этому тренду больше ста лет: у минчанок всегда был больший выбор модных вариантов одежды, чем у минчан, замечает Лисейчиков.
– Наконт тых жа прычосак таксама можна рабіць нейкія высновы, якія былі дапушчальныя сярод сялян, а якія – сярод мяшчан ці дваран. Я ўбачыў, што вельмі часта хлопчыкаў стрыглі нагала. Напэўна, для гігіены; можа быць, з вошамі змагаліся. А калі з ніжэйшых саслоўяў, то, мабыць, лічылася, што так чалавек выглядае больш дагледжаным.
Перепечатка материалов CityDog.io возможна только с письменного разрешения редакции. Подробности здесь.
Фото: Национальный исторический архив Беларуси, из личного архива героя.