Калі ў мінскіх кавярнях з'явіцца беларуская мова?

– Дзмітры, скажыце, калі ласка, як пачалася ваша справа “беларусізацыі” кавярняў Мінска? Чаму вы гэтым займаецеся?

– Мне заўсёды не падабалася, што ва ўстановах грамадскага харчавання сталіцы, не кажучы ўжо пра рэгіянальныя, амаль няма роднай мовы, за рэдкім выключэннем. Белмоўнае меню я бачыў толькі ў адзінкавых установах, кшталту кавярні “Верхні горад” ды рэстарана “Камяніца”. Праўда, у “Камяніцы” чамусьці беларуская мова ў меню сканчаецца на стравах, напоі напісаныя па-руску. Кажуць, што мова ёсць у кавярні “Містраль”, але, на жаль, пакуль не дайшоў туды.

На працягу лістапада з жонкай двойчы былі ў рэстаране народнай кухні “Васількі”, і гэта стала апошняй кропляй: ніводнага беларускага слова, роспіс пад хахламу, балалайкі і рускія шлягеры ад Кадышавай ды Пелагеі далі імпульс для маёй кампаніі па беларусізацыі беларускіх устаноў грамадскага харчавання. Трохі паездзіўшы па Еўропе, ведаю, што тое ж меню можна рабіць на некалькіх мовах – нічога тут складанага няма, было б жаданне. Але ж меню – гэта не самае асноўнае, тыя ж шыльды з раскладам працы, надпісы на памяшканнях, бэйджыкі для персаналу і інш. паўсюль толькі па-руску, як у якой Самары.

– А як рэагуюць уладальнікі кавярняў?

– Скажам так, афіцыйных лістоў, на якія трэба абавязкова адказваць згодна з законам, я не дасылаў. У большасці выпадкаў звяртаўся праз сацыяльныя сеткі, трохі электронных лістоў даслаў – недзе 20-30 зваротаў, дакладна не лічыў. Адказалі мне, на жаль, толькі ў палове выпадкаў. Прычым такія салідныя, здававался б, установы, як рэстаран “Васількі”, піцэрыя “Пицца Темпо”, кавярні Loft, бар “Хулиган”, “Квартира №3” ды іншыя праігнаравалі лісты і звароты. У піўным рэстаране BierKeller аказалася, што ёсць белмоўнае меню. За што ім рэспект!

– Ці былі ўжо паспяховыя прыклады супрацы?

– Шэраг установаў (кавярня “Гараж”, сетка CoffeeBOX, кавярня Coffee On, кавярня Buvette і іншыя) зараз у падвешаным стане, то бок яны думаюць, раяцца з кіраўніцтвам, з уласнікамі, праводзяць, паводле іх словаў, сходы з абмеркаваннем – ці варта дадаваць родную мову. Пачакаю пакуль, потым звярнуся да іх праз месяцок-паўтара.

Кавярня LAVKA на вул. Кастрычніцкай паставілася станоўча, я пераклаў ім меню. І яно ўжо з’явілася! Супрацоўнічаем з Clever Irish Pub, неўзабаве таксама мусіць з’явіцца прынамсі меню па-беларуску. Тое ж тычыцца “Старамесцкага півавара” – хутка паеду да іх на сустрэчу. Café Netto абяцала пасля Новага году рэалізаваць шэраг беларускамоўных праектаў. TNT ROCK CLUB таксама выказаў згоду, аднак на маю прапанову дапамагчы нешта маўчыць...

Уладзіслаў, кіраўнік кавярні LAVKA, распавядае, што калі да яго звярнуліся з прапановай перакласці меню на беларускую, адразу пагадзіўся:

– Я зыходзіў з таго, што большасць нашых людзей калі і не размаўляе на беларускай, то разумее, што напісана. Мы не імкнемся цалкам перайсці на беларускую мову – я не буду змушаць персанал размаўляць па-беларуску, бо нават у “Ў” бары не заўсёды пачуеш ад афіцыянтаў мову.

Калі мы атрымалі пераклад нашага меню, звярнуліся па дапамогу з вёрсткай меню: яе мой сябар зрабіў бясплатна – усім падабаецца ідэя. Мы надрукавалі беларускае меню, усе разумеюць, ніхто не скардзіцца, наадварот, некалькі чалавек падыходзілі і казалі: “Клас, дзякую, вы малайцы!” Тут гнуткая і мабільная публіка, ім цікава.

Цяпер LAVKA, дзе ёсць меню толькі на беларускай мове, абяцае ў хуткім часе перакласці яшчэ і англамоўны лагатып – так з'явіцца "ЛАЎКА".

– Але ж, вядома, не ўсё так паспяхова?

– Ёсць пэўныя ўстановы, дзе родную мову “не каціруюць” – але яны, на шчасце, адзінкавыя. Кавярня “Ложки” здзівіла мяне сваім адказам. Яны адмаўляюць даданне беларускай мовы тым, што ў наш час цяжка набраць беларускамоўны персанал. Golden Coffee не можа карыстацца беларускай мовай, бо “ліцэнзійнае пагадненне з уладальнікам гандлёвай маркі не дазваляе гэта”.

Адказ бара “Чердак” мяне агаломшыў сваёй простасцю: іх арт-дырэктар Віталь шчыра мне адказаў, што “белорусский язык не впишется в концепцию заведения”, і яму не падабаецца, як гучаць словы ў беларускай мове. Што ж, дзякуй за шчырасць!

CityDog.by звярнуўся па каментар у бар “Чердак”, дзе за апошні тыдзень беларуская мова з’явілася на афішах. Аляксей, кіраўнік праекту, кажа: “З боку нашага арт-дырэктара адбылося невялікае непаразуменне, за што ён, я спадзяюся, просіць прабачэння. Мы вельмі добра ставімся да беларускай мовы і перажываем за тое, што яна цяпер не з'яўляецца масавай". За час падрыхтоўкі матэрыялу, па слядах гарачых дыскусій у фэйсбуку і блогах бар “Чердак” паабяцаў надрукаваць сваё меню і па-беларуску, а таксама ўвеў беларускую мову на афішы.

– Дзмітры, а ці заўважалі вы рэакцыю наведвальнікаў на беларускамоўнае меню?

– Рэакцыю на меню на роднай мове, канешне, заўсёды бачу толькі станоўчую альбо цікаўную, маўляў: “Ого! І меню па-беларуску зрабілі!” Ніколі ніякага негатыву не сустракаў. Мажліва, гэта папросту асяроддзе ў мяне такое (смяецца).